l~c-jmh<rI CIn dI 50vI: vrHEg*Q
a&j V~: 50 sAl pihl;, 1 acV<br 1949 n*< CIn dI cimuUInst pArtI dE aAg<, mAuU zE VU*g, nE CIn dI aAzAdI dI G~SN; crida; iVaAnAmn CO:c dE mInAr V~: a>lAn cIVA sI, "CIn hUN uUT kRA h~ieaA h>".
CIn dI aAzAdI dE a>lAn dI p*jAhvI: vrHEg*Q dA ieh mOcA isrF CIn dE l~c; leI hI aihmIaV vAlA nhI: blic sArE jhAn dE l~c; leI vI bhUV v&DI aihmIaV r&kdA h>>. CIn hUN icYr n*< j;dA h>, ies g&l dA asr isrF CIn ivC aVE CIn V~: bAhr vsdE CInIa; VE hI nhI: p>NA blic isYE VOr VE s*sAr dE amn n*< vI pqBAvV crdA h>. ies crcE sArE jhAn dE l~c ies V~: asr a*dAz h~NgE ic CIn icYr n*< j;dA h>.
1949 ivC CIn dE l~c; dI ijV ies crcE h~eI sI icuU:ic CInI l~c; nE 1930 V~: hI CIn uUVE jApAn dE cbzE dE iKlAF iec bEicrc s*GrS cIVA sI. jpAn dE ivrUY ies jd~jihd dE istE vj~: CInI l~c; dI FiVh h~N nAl 19vI: sdI V~: CilaA aA irhA sAmrAjI aVE h~r y<rpIan VAcV; dA glbA CIn uUV~: tU&t igaA. mUlc aAzAd h~ igaA aVE CInI l~c sdIa; pUrANI jgIr< jhAlV aVE bdESI gUlAmI VE zAlm p*<jIvAdI l&Ut n*< KVm crn leI smAjI Vr&cI dE rAh VUrn dE cAbl h~ geE aVE CIn ivC smAjvAd dI uUsArI crn dI g&l VUr peI.
dUnIa; dI s&B V~: bhUVI aAbAdI aVE aAcAr dE ilhAz nAl dUnIa; dE iec bhUV v&DE mUlc, CIn, dE aAzAd jAN dA asr sArE s*sAr ivC p>N l&gA. eESIaA dE bAcI mUlc; dE l~c;, lAVInI amrIcA dE mUlc, aVE aFrIcA dE gUlAm mUlc; dE l~c; nE y~rpIan bsVIvAd dE j<lE hET~: inclN leI aApNE s*GrS; n*< h~r VEz cr idVA. 1950 aVE 60 dE dhAica; ivC iec dE bAad iec mUlc bsVIvAd dE j<lE hET~: incl cE aAzAd h~ geE. CIn dI aAzAdI dA ies ivC bhUV izaAdA h&W sI. ies nAl s*sAr ivC~: bsVIbAdI inzAm dA VcrIbn VcrIbn KAVm; h~ igaA.
CIn ivC h~eI aApNI hAr n*< m*nN V~: amrIcI sAmrAjvAdIeE bRI dEr V&c iencAr crdE rhE. iCa;g cAeI S>c dE hmAieVI amrIcI sAmrAjIeE CIn n*< y<Pa>nP ivC iesdI h&cI jgAh dEN dE iKlAF aApNI vIt~ vrVdE rhE. pr CIn dI aAzAdI V~: uUVSAhV h~eE h~eE vIaVnAmI aVE h~r ie*D~-CInI l~c; dE crArE vAr; sdcA dUnIa; dI s&B V~: v&DI VAcV, amrIcA, n*< xEcR aApNI hAr m*nNI peI VE aAzAd CIn dI aslIaV n*< VslIm crn dA cORA GUt BrnA hI ipaA aVE 1970 iva; ivC CIn s*yUcV rAStr ivC SAml h~ igaA. uUd~: V~: l> cE, l~c-CIn ieh dirR st>:D l>:dA CilaA aA irhA h> ic rih*dE CInI ielAcE vI CIn ivC SAml crvAuUNE hn. CIn dI aAzAdI, mUR-eEcA aVE sv>-inrNE dI rAkI leI CIn dA ieh st>:D a*VrrAStrI VOr VE bhUV asrdAiec sAbV h~ieaA aVE 1997 ivC h;gc;g n*< brVAnvI cbzE ivC~: c&QcE CIn ivC SAml cr ilaA igaA. 2000 ivC mcAuU dA jzIrA vI CIn ivC SAml h~ jAvEgA. V>vAn n*< CIn ivC mUR SAml crn leI vI a*VrrAStrI BUg~ilc isaAsV ivC bhUV dbAa v&Y irhA h>. `iec CIn` dE as<l VE pihrA dEN; iec a>sA st>:D h> j~ "mn&UkI aiYcAr; aVE aAzAdI" dE bhAnE eESIaA ivC aApNI COYr cAiem crn leI V>vAn n*< iec a&DE dE VOr VE vrVN vAila; dE mns<iba; n*< n&W pAuU:dA h>, aVE ies crcE ieh as<lI st>:D s*sAr aVE eESIaA dE amn ivC ihsA pAuU:dA h>. s~vIaV y<nIan QihN aVE p<rbI y~rp dE mUlc; ivClE inzAm iDg p>N nAl, amrIcI sAmrAjIeE aVE ienH; dE h~r sAWI sArE s*sAr uUVE aApNI COYr ClAuUN dE sUFnE l>N l&g peE. lEicn l~c-CIn dA aApNE rAh aAp VUrn aVE aApNI mrzI dA smAjI isstm cAiem r&kN dA st>:D, eESIaA ivC amrIcI sAmrAjIa; aVE jApAnI imltrIvAdIa; dE sUFnE p<rE h~N dE rAh n*< r~cdA h>.
sArE s*sAr ivC CIn dE d~sV l~c CAh*UdE hn ic CIn ienclAb rAhI: s~Silzm aVE cimuUinzm dE rAh VUrE. pr jd~: V~: D*g SAuU ip*g dE d&sE h~eE sUYAr; n*< CIn ivC lAg< crnA SUr< cIVA igaA h>, uUd~: V~: hI g&l; h~ rhIa; hn ic ieh sUYAr aAiKrcAr CIn ivC zr<r hI srmAeEdArI inzAm n*< bhAl cr dENgE VE CIn iec vArI iFr ivdESIa; dE j<lE hET aA jAvEgA. s*sAr dI bUrjUaAzI vI inSiC*V nhI:. CIn dE arWCArE dA vj<d eEnA ivSAl h> ic s*sAr-bUrjUaAzI dA hAlE bhUVA v&s nhI: CldA, pr CIn n*< aApNE asr hET ilaAuUN dA c~eI vI mOcA ieh gvAuU:dI nhI: VE hmES; hI nvIa; VrcIb; GRdI rih*dI h>. lEicn aApNI cOmI aAzAdI aVE ihV; dI rAkI leI CIn vI cOmI VE cOm;VrI VOr VE l~RI:dE p>VRE l>:dA CilaA aA irhA h>. ies sArI g&lbAV V~: zAhr h*UdA h> ic hAlE ieh insiCV nhI h~ieaA ic ies bhUV hI gU*JldAr cOmI VE cOm;VrI siWVI ivC CIn cI rAh akiVaAr crEgA. ieh sp&St h> ic s*sAr dI d~-YrUvI v*D KVm h~ jAN nAl p>dA h~ieaA s*sAr as*VUln hAlE mUicaA nhI:. s*sAr dIa; v&DIa; sAmrAjI ScVIa; bES&c p<rI vAh lA rhIa; hn ic s*sAr dA s*VUln ienH; dE ihV; anUsAr sWApV h~ jAvE pr hAlE V&c nv; s*VUln cAiem nhI: h~ sicaA. d<srE pAsE, s*sAr dE l~c; dA cAz, amn dA cAz aVE KUShAlI VE Vr&cI dA cAz, V&d hI isrE l&g scdA h> jE s*sAr s*VUln l~c; dE ihV ivC sWApV h~vE. ies p&k~: vEkIeE V; ieh bhUV hI mh&Vp<rn g&l h> ic CIn cI r~l adA crdA h>. icuU:ic hAlAV lgAVAr ieh d&s rhE hn ic s*sAr dI c~eI vI VAcV pUrANE VrIica; nAl sFl nhI: h~ scdI, ies crcE CIn ichRE rAh VE VUrn dA f>slA crdA h>, ieh iec a>sA V&V h> ijs VE sAira; n*< gOr crnA hI pvEgA.
ies vElE sAira; n*<, j~ aAzAdI aVE Vr&cI dA rAh k~hlN dE yVn cr rhE hn, aApNI cihNI aVE crnI iec bNAuUNI pvEgI. hrEc isaAsI pArtI dI cihNI aVE crnI n*< p<rI kUlH-idlI nAl G~KNA pvEgA, VE CIn dI cimuUinst pArtI n*< vI iesE imaAr VE prkN; pvEgA. ieh inrNA crnA bhUV hI aihmIaV rkAuU:dA h> ic ies vElE hrEc isaAsI pArtI dI pUjISn cI h>. hrEc pArtI, mUlc, aVE sArE s*sAr dE VjrbE dA jAiezA l>N dI bhUV sKV zr<rV h>. jE ies VrH; nhI: crdE V; s*sAr dI cimuUinst aVE mzd<r lihr uUsE V*g nzrI aVE a*YcAr ivC gqsV rhEgI j~ ssAr dI d~-YrUvI v*D dE vEila; ivC ies lihr VE T~sN dIa; c~iSS; hU*dIa; rhIa; sn.
CIn dA r~l aVE iesdI cimuUinst pArtI dI cihNI aVE crnI n*< s*sAr dIa; sArIa; mArcsvAdI-l>innvAdI aVE Vr&cI ps*d ScVIa; n*< bhUV hI g*BIrVA nAl G~kN dI zr<rV h>, aVE pihl; hI bNAeE mn; aVE ikaAl; n*< ies G~K dE rAh dI aRCn nhI: bNn dEN; CAhIdA. s*sAr dE ivcAs aVE VjrbE dA m<la;cN crn aVE ienclAbI sFlVAv; hAsl crn leI ieh g&l bhUV zr<rI h> ic CIn dI cimuUinst pArtI dE ivCAr;, pUjISn; aVE st>:D; dA aiYan p<rI s*jIdgI aVE kUlH-idlI nAl cIVA jAvE. ies sdI dE a*V VE s*sAr ijs m~R VE kRA h> VE ics idSA v&l jAvEgA, iesdA f>slA crn ivC CIn aVE CIn dI cimuUinst pArtI lAzmI VOr VE iec aihm V&V hn.